فلسفه اخلاق

کتاب "فلسفۀ اخلاق در قرن حاضر" اثر جی. وارنوک، ترجمۀ صادق لاریجانی، در سال 1361 توسط مرکز ترجمه و نشر کتاب به زیور طبع آراسته گردید و در سال 1368 به چاپ دوم رسید. این کتاب ترجمه ای است از Contemporary moral philosophy.

مترجم محترم در مقدمه: مؤلف در این کتاب چند نظریۀ مشهور را که در قرن حاضر تأسیس شده اند مورد بحث قرار داده است. بسیاری از مطالب مطروحۀ در این رساله و بلکه در کل فلسفه اخلاق رایجِ در غرب، توسط متفکران اسلامی مورد بحث قرار گرفته.... لااقل این گفته نسبت به نظریات فلاسفۀ پیشروی مانند مور، راسل، هیر، پریکارد و غیره صادق است. منتها متفکران ما در شرق معمولاً باب جداگانه ای در فلسفۀ اخلاق باز نکرده اند؛ قسمتی از مطالب را در فلسفه، قسمتی را در اخلاق (نه فلسفه اخلاق)، قسمت بیشتری را در علم کلام و از همه مهمتر و اساسی تر در فن اصول مورد تحقیق قرار داده اند.
مؤلف محترم در مقدمه: مقصود این رساله بررسی جامع و مختصری است از فلسفۀ اخلاق در آثار انگلیسی، تقریباً از اوائل قرن حاضر..... برای نیل به این مقصود باید از سه مرحلۀ اساسی گذشت. اول: شهودگرایی است و ما آن را آنچنان که مور (اصول اخلاق، 1903) و پریکارد (الزامات اخلاق که بعد از فوتش در 1949 چاپ شد) و راس (عمل صحیح و شیئ خوب، 1930 و مبانی اخلاق، 1939) ارائه کرده اند مورد بحث قرار می دهیم. دوم احساس گرایی (Emotivism) که تا حدی واکنش تندی بوده است در مقابل کمبودهای مسلم مسلک اول. در این مسلک نمایندۀ اصلی استیونسن (اخلاق و زبان، 1944) است. سوم: مسلکی را مورد بحث قرار می دهیم که تقریباً اصلاح شدۀ مسلک احساس گرایی است و نسبت بدان از تکامل بیشتری برخوردار است. این مسلک را می توان به نام هدایت گرایی (Prescriptivism) خواند که مؤثرترین و اصلی ترین و صریح ترین بیانگر آن هیر است (زبان اخلاق: 1952 و آزادی و عقل: 1963).
ج. وارنوک معتقد است که شهودگرایی با اعتقاد به اینکه موضوع سراسر بدیهی و غیر قابل بحث است، فلسفۀ اخلاق را از تمام محتوای خویش تهی کرد. گفتند که اصطلاحات اساسی اخلاق مطلقا غیر قابل تعریف و احکام اساسی اخلاقی کاملاً آشکار و بدیهی و مطلقاً تفصیل ناپذیرند و حقایق اخلاقی چنانند که نمی توان هیچ مطلبی دربارۀ اینکه معنی آنها چیست، مبنای آنها چیست و یا حتی اینکه اصلاً چرا برای ما اهمیت دارند، بیان کرد. می توان گفت این امر محقِّق احساس گرا را بر آن داشت تا در جای دیگر در جستجوی مطلبی برآید که قابل بیان باشد. در حقیقت او این عقیدۀ آشکارا بی ثمر را به کلی رها ساخت که گفتارهای اخلاقی باید به عنوان احکامی واقعی که واجد (یا حتی فاقد) معانی قابل بیانی در مورد اینکه احکام اخلاقی چه هستند یا چه می گویند و یا چه معانی دارند، نداشت. او تنها به این امر علاقمند بود که بداند این احکام اخلاقی برای چه هستند. بعد از احساس گرایی، هدایت گرایی کمک شایانی به روشن شدن یک تمایز مهم کرد: این مکتب بر این نکته تأکید نهاد که ما نباید در پی آن باشیم که ببینیم با ابراز یک گفتار اخلاقی رسیدن به چه مطلبی مورد نظر بوده است؛ بلکه باید در پی آن بود که چه عملی حقیقتاً در این ابراز صورت می گیرد – نه اینکه چه آثار و نتایجی از آن مقصود بوده، بلکه چه «فعل گفتاری» انجام پذیرفته است. تا اینجا را این مکتب خوب آمده است. اما بعدها خواهیم دید که این تحقیق نیز هنوز قصور از این نکته دارد که این گفتارهای اخلاقی حقیقتاً چه می گویند و چه معنایی دارند و چه ادله ای را می توان به موافقت یا مخالفت با آنها به کار گرفت و بنابراین تمام مسائلی که در اخلاق از اهمیت خاص برخوردارند از محطِّ نظر خارج می شوند و یا لااقل به حاشیه می روند. زیرا نه افعالِ «ناشی از ابراز» که توسط محقق احساس گرا مورد مطالعه قرار می گیرد و نه افعالِ «در حین ابراز» که هدایت گرایی بدان چشم دوخته است هیچکدام امر قابل توجه و مختص گفتار اخلاقی نیستند. «مضامین ابراز شده» گفتار اخلاقی بیشتر حق دارد که ادعا کند مختص گفتار اخلاقی است؛ لکن این مضامین ابراز شده، باید از غفلت مستمری که به سبب سخنان واهی شهودگرایان بر آن روا داشته شده بود، و به سبب اشتغال ذهنی جانشینان شان به امور دیگر، ادامه یافته بود، رها گردند........
کتاب حاضر ذیل فرااخلاق دسته بندی می شود.
فهرست
شهودگرایی: الف – جی. ای. مور، ب - پریکارد و راس، ج – بررسی شهودگرایی
احساس گرایی: الف – بعضی صور اولیه، ب – سی. ال. استیونسن: اعتقادات، جهت گیری ها، «معنای احساسی»، ج – اشتباهات احساس گرایی
هدایت گرایی: الف – هدایت در مقابل تأثیر، ب – گفتار اخلاقی به عنوان «هدایت گر»، ج – دو صورت از «هدایت گرایی»، د – گفتارهای اخلاق و عمل، ه – بحث در اخلاقیات.
محتوای اخلاقیات: الف – عمل و اصول، ب - «اخلاقی» یعنی چه؟ آیا اخلاق محتوایی دارد؟
طبیعت گرایی: الف – تز ضد طبیعت گرایی، ب – این تز مستلزم چه هست و مستلزم چه نیست؟.............
تعلیقات مترجم.
----------------------------

(Mary Warnock and Geoffrey Warnock)
برای آشنایی بیشتر با مؤلف به لینک جی. وارنوک مراجعه نمایید:
جی. وارنوک: فیلسوف و رئیس دانشگاه آکسفورد/ متولد 16 آگوست 1923در لیدز، شمال انگلستان/ متوفی 8 اکتبر 995 در شهر ویلتشایر، آکسفور (72 سال)/ همسر مری وارنوک، (نویسندۀ :فلسفۀ اخلاق در قرن بیستم /اگزیستانسیالیسم و اخلاق : ترجمۀ مسعود علیا )
-----------------
مطالب مرتبط:
معرفی کتاب فلسفۀ اخلاق در قرن بیستم

کتاب مبانی اخلاق، نوشتۀ جورج ادوار مور

کتاب «فلسفۀ اخلاق» نوشتۀ ویلیام کی. فرانکنا

معرفی کتاب درآمدی جدید به فلسفۀ اخلاق

معرفی کتاب فلسفۀ اخلاق در قرن بیستم

کتاب «مبانی فلسفه اخلاق» نوشته رابرت ال. هولمز

کتاب «نگاهی به فلسفۀ اخلاق در سدۀ بیستم»

کتاب «زبان اخلاق» نوشتۀ ریچارد مروین هیر

+ نوشته شده در جمعه پانزدهم مهر ۱۳۹۰ ساعت 17:22 توسط عباس مهدوی |

کتاب «اخلاق فضیلت»

کتاب «اخلاق فضیلت» نوشتۀ سرکار خانم زهرا خزاعی توسط مؤسسه انتشارات حکمت به سال 1389 به زیور طبع آراسته گردید.
نگارنده در مقدمه: شاید در بین نظریه¬ های اخلاقی هیچکدام به پیچیدگی و گستردگی "اخلاق فضیلت" نباشد. "اخلاق فضیلت" نظریه ای هنجاری است که بر خلاف دو نظریۀ سودگرایی و وظیفه گروی، بر فضایل و منش اخلاقی تأکید دارد تا بر نتایج عمل یا وظیفه و قواعد اخلاقی.
این نظریه، که قدمت آن به لحاظ نظری به ارسطو برمی گردد و به لحاظ عملی به سقراط، پس از یک دوره فترت در عصر مدرن، در قرن بیستم با مقالۀ "فلسفۀ اخلاق مدرن" آنسکوم مورد توجه مجدد قرار گرفت. ناکارآمدی نظریه های اخلاقی رایج و جذابیت بحث از منش و فضایل اخلاقی، انگیزه و تعلیم و تربیت، از جمله عوامل گرایش به "اخلاق فضیلت" بود.
کتاب پیشرو در چهار فصل تنظیم شده است: تمایز نظریه های هنجاری، به انضمام تاریخچه و رویکردهای گوناگون اخلاق فضیلت در بخش اول؛ و دلایل برتری نظریۀ فضیلت از دیگر نظریه های هنجاری در ضمن اشاره به انتقادات وارد بر دو نظریۀ سودگروی و وظیفه گروی و برشمردن امتیازات اخلاق فضیلت بر دو نظریۀ رقیب، در بخش دوم مطرح شده است. در فصل سوم برای نمونه تعریف فضیلت از دیدگاه افلاطون، ارسطو، فیلیپا فوت، هیوم، پینکافس /+ و مک اینتایر که فضیلت را ملکۀ عقلانی، نفسانی، انگیزشی، ملکۀ اصلاح گر و ... تلقی کرده اند، بیان و تفسیر شده است، و تعاریف دینی فیلسوفان مسلمان و مسیحی ارائه شده است. فصل چهارم به بررسی تبیین های گوناگون سعادت در نزد ارسطوییان و نوارسطوییان اختصاص یافته است. دیدگاه طبیعت گرایانۀ ارسطو، به انضمام تبیین های دینی، که در آثار افلاطون و فیلسوفان مسلمان و مسیحی در قالب مشاهدۀ مُثُل یا لقاء خداوند مطرح شده است، از مهمترین مباحث این فصل است. در بخش پایانی هم به برخی از مهم ترین انتقادات اشاره شد.

فهرست:
فصل اول: تصویر اخلاق فضیلت: 1. جغرافیای اخلاق فضیلت، 2. اخلاق فضیلت در گذر تاریخ (دوران شکوفایی و اقتدار، دوران انزوا و افول، دوران احیاء و بالندگی) 3. تقریرهای اخلاق فضیلت (تقریر سعادت گرا، تقریر فاعل – مبنا، تقریر سکولار و دینی، تقریر کثرت گرا و محض، و اخلاق مراقبت تقریری دیگر از اخلاق فضیلت).
فصل دوم: تبیین اخلاق فضیلت: 1. ماهیت اخلاق فضیلت، 2. علل رویکرد به اخلاق فضیلت (نظریه های رقیب در سایه چند نقد کلی، و ضعف نظریه های رقیب از چشم انداز اخلاقی فضیلت: – بی انگیزگی و انگیزه نادرست، بی توجهی به منش اخلاقی و جهت های معنوی اخلاق، بی معنا بودن آرمان بی طرفی، قانون مداری و تحیر در مقام عمل، تحویل پذیری، اخلاق مراقبت و مشکل بی عدالتی، و بی مبنایی نظریه های رقیب -)
فصل سوم: تحلیل فضیلت: 1. نگاهی گذرا به تاریخچۀ "arete" و "Virtue" ("arete" در یونان هومری و مابعد آن، آغاز کاربرد "arete"، واژۀ "Virtue" در کتب الهی) 2. تفسیر فضیلت در آثار فیلسوفان (فضیلت: ملکۀ عقل، فضیلت: تعادل و ملکه ای برای رؤیت مثل، فضیلت: ملکۀ نفسانی...، فضیلت: ملکۀ اصلاحگر، فضیلت: ملکه ای برای تداوم زندگی، جست و جوی خیر و بقاء سنت اخلاقی، فضیلت: ملکۀ انگیزشی و کیفیت نفسانی، و فضیلت: ملکۀ نفسانی و دلیلی برای ترجیح)
فصل چهارم: تفسیر سعادت: 1. واژۀ سعادت (Happiness Euaiminia)، 2. سعادت در کاربرد متداول، 3.تفسیر فلسفی سعادت (لذت گرایی و نقد آن، اودایمونیا......).

مقالاتی از همین نوسینده با موضوع اخلاق:
اخلاق فضيلت مدار
ارسطو، هيوم و اخلاق فضيلت
ارزيابي اخلاقي دانشگاه مجازي
عقلانيت اخلاق
قديسان اخلاقي اخلاق كاربردي: ماهيت، روش ها و چالش ها

---------------
مطالب مرتبط:کتاب «از مسأله محوری تا فضیلت گروی نقدی بر تحویل گرایی در اخلاق»
«مابعدالطبیعه اخلاق: فلسفه فضیلت» اثر ایمانوئل کانت
کتاب «مبانی فلسفه اخلاق» نوشته رابرت ال. هولمز

+ نوشته شده در یکشنبه دهم مهر ۱۳۹۰ ساعت 14:59 توسط عباس مهدوی |

اخلاق کاربردی، روان شناسی اخلاق، اخلاق و دین، عصب پژوهی اخلاق و.....

دانلود مقالات فصلنامه اخلاق در علوم و فناوري (3)

اخلاق در علوم و فناوري - مشخصات نشریه

گزیده ای از مقالات فصلنامه تخصصی اخلاق (قابل دانلود)

فصلنامه مطالعات بين‌المللي (ویژۀ اخلاق)

فصلنامه مطالعات بین المللی

فصلنامه راهبرد فرهنگ ( ویژه اخلاق پژوهش)

دانلود مقالات مجله ديابت و ليپيد ايران- شماره ويژه نامه اخلاق پزشكي

فلسفۀ اخلاق در قرن حاضر اثر جی. وارنوک

کتاب «زبان اخلاق» نوشتۀ ریچارد مروین هیر

کتاب «اخلاق فضیلت»

نوشته‌های پیشین

آرشیو موضوعی

پیوندها