کتاب مبانی اخلاق، نوشتۀ جورج ادوار مور، ترجمۀ غلامحسین توکلی / علی عسگری یزدی، و ویراستۀ مصطفی ملکیان توسط انتشارات پژوهشگاه علوم و  فرهنگ اسلامی (قم)، و سمت(تهران) در سال 1388 به زیور طبع آراسته شد.
این اثر ترجمۀ Principia Ethica مور است که در آن به فرا اخلاق پرداخته است. این کتاب اولین کتاب مشهور او در حوزۀ اخلاق است و دومین کتابش فلسفه اخلاق (Ethics) (1913) است که در آن به بازنگری برخی از دیدگاه های قبلی خود در مبانی اخلاق پرداخته است.
مترجمان محترم در معرفی این اثر و دیدگاه مور می گویند:  در فلسفه اخلاق بسیاری سعی دارند مفاهیم اخلاق را به مفاهیمی طبیعی ارجاع دهند؛ برای مثال خوب را معادل لذت یا مطلوب می دانند، در صورتی که مور آنرا مغالطه دانسته و آنرا مغالطۀ طبیعت گرایانه می نامد. مور معتقد است که خوب، مفهومی بسیط و غیر قابل تعریف است. در این زمینه استدلالی دارد که به «پرسش مفتوح» شهره است. بر اساس این استدلال خوب خاصه ای بسیط، غیر قابل تعریف و غیر قابل ارجاع به مفاهیم طبیعی است. این دیدگاه مور به ناطبیعت گرایی اخلاقی معروف است، از اینرو کتاب مبانی اخلاق که در آن دیدگاه او شرح و بسط داده شده، یکی از مهمترین منابع الهام بخش علیه طبیعت گرایی اخلاقی است و تا حدی در شکل گیری فرا اخلاق که دغدغۀ قرن بیستم است، مؤثر بوده است.
مور چهار فصل اول مبانی اخلاق را به معرفی یک مغالطه، یعنی «مغالطه طبیعت گرایانه» اختصاص می دهد که به ادعای او تقریباً تمامی نظریه های اخلاقی پیشین را (به استثنای سیجویک و افلاطون) تخریب می کند. البته این نظریۀ مور بسط این رأی سیجویک است که مفهوم عقل عملی علامت مشخص – اما تعریف ناپذیر – تفکر اخلاقی است. به همین سان، «سودگروی آرمانیِ» لذت گروانۀ مور که می گوید: ما بایستی هموراه به گونه ای عمل کنیم که بهترین نتایج ممکن را در بر داشته باشد که در آن این نتایج درست همان نتایجی نیستند که لذت را به حداکثر می رسانند، بسط این نظریۀ سیجویک است که باید تقریر سودگرایانه از تکلیف را با تعیین غایت های آرمانی از طریق درک بلاواسطه، تکمیل کرد. البته ناگفته نماند که دغدغۀ اصلی مور این است که نظریه ای مابعدالطبیعی در باب شأن ارزش های اخلاقی طرح کند که از نظر او برای نظریۀ اخلاقی اهمیت کاملاً اساسی دارد. ولی سیجویک علاقۀ چندانی به مابعدالطبیعه ارزش از خود نشان نمی داد. وی در پی آن بود که چارچوبی نظری فراهم آورد که در آن بتواند هم حق اعتقاد اخلاقی متعارف و مطابق فهم عرفی ما را رعایت کند و هم از پس مطالبات نظام طلبانۀ عقل نظری برآید. افزون بر آن، هرچند مور و سیجویک دربارۀ این که مفاهیم اخلاقی غیر قابل تحویل (به مفاهیم دیگر) هستند، توافق داشتند، اختلاف فاحشی میان آنان بر سر مسئلۀ رابطۀ میان این مفاهیم و غایت های انسانی وجود دارد. مور قبول ندارد که مفاهیمی مثل خوبی اشاره ای ضروری به غایات انسانی داشته باشند، اما سیجویک خوبیِ یک نتیجۀ محتمل را بر اساس لوازم آن برای غایات فاعل های انسانی عاقل تعریف می کرد.
اما مغالطه مورد نظر مور چیست؟ وی در این کتاب در بحث از مغالطۀ طبیعت گرایانه میان سه رأی مختلف متحیر است – اینکه کسی بدین جهت مرتکب این مغالطه شود که (1) «خ» (یعنی خوبی که از نظر مور مفهوم بنیادین اخلاق است)  «را با محمولی به جز خ یکی بداند» یا (2) «خ را با محمولی قابل تحلیل یکی بداند» یا (3) «خ را با «محمولی طبیعی یا مابعدالطبیعی» یکی بداند». مور قبول دارد که این آرا مستقل از یکدیگرند، در عین حال می گوید: می توان این آرا را در این رأی با هم ترکیب کرد که «خوبی به طور کامل بر حسب خاصه های طبیعی یا مابعدالطبیعی قابل تحلیل نیست» و در آن صورت، می توان انکار این امر را منجر به ارتکاب یگانه مغالطۀ طبیعت گرایانه دانست.
رأی مهم دیگری که مور انکار آنرا ارتکاب مغالطۀ طبیعت گرایانه می داند این است که خوبی نه خاصه ای «طبیعی» است و نه خاصه ای «مابعدالطبیعی». خاصه های مابعدالطبیعی ، خاصه هایی هستند که شامل ارجاع به یک هستی مابعدالطبیعی مثل خدا.
در دو فصل آخر مبانی اخلاق، مور از بحث مابعدالطبیعه ارزش فاصله می گیرد و به سراغ وظیفۀ فراهم ساختن نظریۀ اساسیِ اخلاقی می رود، از راه ارئه تقریری از این که ما چه باید انجام دهیم (فص 5) و تقریری از انواع عمدۀ اشیایی که دارای ارزش ذاتی هستند(فصل6). وی فصل ها قبلی را مقدماتی اساسی برای این کار می داند، چون بر آن است که تنها کسانی که از مفاهیم بنیادین اخلاق فهمی بایسته دارند و می توانند در وضعی باشند که نظریۀ اخلاقی واقعاً «عمل» ارائه کنند.
روایت مور از تکلیف اساساً سودگرایانه («نتیجه گرایانه») است؛ یعنی در هر شرایطی عملی که بهترین حالت را در جهان ایجاد می کند عملی است که ما باید انجام دهیم (آیا عمل صواب است، یا وظیفه – مور این مفاهیم را از هم تفکیک نمی کند). به واقع در این کتاب مور می کوشد تا با بکارگیری اصل سودگرایی تکلیف را بر حسب ارزش ذاتی تعریف کند. استدلال سر راست مور در دفاع از اصل سودگرایی اش این است که این امری بدیهی است که « اگر ما می دانستیم که اثر فلان عمل واقعاً این خواهد بود که جهان را در کل نسبت به وقتی که طور دیگری عمل می شد، بدتر می کند، در این صورت، مطمئناً برای ما خطا می بود که مبادرت به انجام آن عمل کنیم».
 
فهرست مطالب:
فصل اول: موضوع اخلاق؛
فصل دوم: اخلاق طبیعت گروانه؛
فصل سوم: لذت گرایی؛
فصل چهارم: اخلاق مابعدالطبیعی؛
فصل پنجم: فلسفه اخلاق در ارتباط با رفتار؛
فصل ششم: آرمان یگانه

جورج ادوار مور(1873 - 1958) از فیلسوفان شاخص قرن بیستم، در انگلستان زاده شد و دوره تحصیلی اش را در دانشگاه کمبریج سپری کرد. نوشته های وی تأثیر گسترده بر اندیشۀ فیلسوفان این قرن داشته است. تأثیر وی به ویژه بر برتراند راسل، ویتگنشتاین، و رایل قابل ملاحظه است.مور، راسل و پیش از آنان گوتلوب فرگه، بانیان سنت تحلیلی در فلسفه اند که امروزه در جهان انگلیسی زبان، سنتی فائق است.
--------------------------------------

لینک دانلود: Download Principia Ethica
متن صوتی : Principia Ethica
متن کتاب :etext

-------------------------------------

مطالب مرتبط:
کتاب «اخلاق» نوشتۀ جورج ادوارد مور