فلسفه اخلاق

بحث از دگرگونی اخلاقی، شكل واقع گرایی اخلاقی همگرا در مقابل واگرا را به خود می گیرد و شدیداً مبتنی بر توانایی هر یك از افراد در به تصویر كشیدن یا شهود كردن مفاهیم اخلاقی است. كاربرد مفاهیم اخلاقی در تئوری عامیانه و معمولی، چه بسا از آنچه فیلسوفان حرفه­ای به مثابه تئوری­ های اخلاقی مطرح می­كنند، بسیار متفاوت باشد و چه بسا که جذاب تر نیز باشد. افزون بر این، در چند جا از كتاب به نحو معقولی ادعا شده است كه همكاری و كمك فیلسوفان حرفه ای در بحث علم اخلاق و اخلاقیات، هیچ ضرورتی ندارد. براهین مطرح شده بر این مطلب كاملاً متقاعد كننده است، اما قطعی نیست. چرا كه غیبت فیلسوفان و ایده های آن ها در زندگی روزمره، به هنگام اتخاذ تصمیم های جدی، كاملاً محسوس است. آن ها هیچ نماینده ای در این جلد ندارند. سایر نویسندگان اگر چه در حكم كردن آن قدر سریع نیستند، اما نیاز و سودمندی تجربیات متفكرانه و متد غیر حضوری فیلسوفان حرفه­ای را ارائه می­كنند.

بحث های مسؤولیت پذیری اخلاقی ناگزیر به پرسش­هایی راجع به علیت می­انجامد. در این جلد به اندازه كافی به این موضوع پرداخته شد. دست كم به نظر این نویسنده، اِسناد علیت به وقایع خاص، معمولاً شتاب­زده و سریع، بدون تحلیل عمیق و غالباً همراه با آرایش مفاهیم پیچیده و مشكل است. شاید این اِسناد، قصۀ­ سودمندی است كه در آیندۀ نزدیك به كار ­آید تا این كه از تأمل پر طول و تفصیل (و در نتیجه) پرهزینه راجع به افعال انسانی، اجتناب شود. در  همین راستا برخی از نویسندگان این كتاب متوجه این مطلبند كه فرق بین مسؤولیت پذیری اخلاقی و جنایی را متذكر شوند.

اما مصلحت اندیشی (یا پراگماتیسم، كه با آن مترادف است) در رابطه با علیت، چه بسا در نهایت آن قدر تكرار می شود تا این كه به عنوان یك سیستم فلسفی عینی و جاودان، نهادینه شود. این مطلب به چیزی منجر می­شود كه برخی از نویسندگان آن را "كاربردشناسی محاوره ­ای" می نامند؛ یعنی به نظریۀ بسیار وسیع تری از علیت منجر شود.

ملاحظۀ این كه چگونه مردم عادی (طبقه ای كه در این كتاب هرگز تعریف نشدند) از مفاهیم یا واژگان اخلاقی بهره ­می جویند، به این ادعا منجر می­شود که تلاش برخی از نویسندگانی در توضیح و تشریح این مفاهیم، به همگرایی حقیقت اخلاقی می­انجامد. نسبی­گرایی اخلاقی كه در این چهارچوب به عنوان نوعی "برون­ هشته آماری" نشان داده شد، در فُرم نهایی (بعد از "همگرایی") ناچیز و بی اهمیت خواهد بود. اما سایر نویسندگان می نویسند كه نظام های اخلاقی آن قدر گسسته هستند كه هر گونه بحث محسوسی از امر اخلاقی، همواره بیهوده خواهد بود. آن ها بر این اعتقادند که تلاش برای جمع آوری شواهد تجربی راجع به واژگان اخلاقی، صرفاً واگرایی بیش از پیش را برملا می­كند.

برای این نویسنده، رهاورد مطالعۀ عمیق این كتاب، این عقیده راسخ است كه علم شناختی (cognitive science) حرف­هایی زیادی راجع به علم اخلاق و اخلاقیات برای گفتن دارد؛ و این جلد مقدمۀ خوبی برای جلد سوم این مجموعه است كه از چگونگی تأثیرگذار قلمرو  عصب پژوهي (neuroscience) بر مباحث علم اخلاق و اخلاقیات، بحث می­كند. امروزه این بحث را عصب پژوهي اخلاق (neuroethics) می ­نامند. عصب­ پژوهي اخلاق، اخلاق و اخلاقیات را در سیناپس (synapse) و فراگردهای (فرایند) مغز انسان قرار می­دهد؛ و بدین ترتیب عصب پژوهي اخلاق در قرن بیستم و یكم، شاخص و برجسته خواهد بود.

اين مرور ترجمه اي است از دكتر لي. دي. كارلسُن.

نويسندگان اين جلد:

Fredrik Bjorklund (University of Lund), James Blair (National Institute of Mental Health), Paul Bloomfield (University of Connecticut), Fiery Cushman (Harvard University), Justin D'Arms (Ohio State University), John Deigh (University of Texas at Austin), John Doris (Washington University), Julia Driver (Dartmouth College), Ben Fraser (Australian National University Research School of Social Science), Gerd Gigerenzer (Max Plank Institute), Michael Gill (University of Arizona), Jonathan Haidt (University of Virginia) Marc Hauser (Harvard University), Daniel Jacobson (Bowling Green State University), Joshua Knobe (University of North Carolina at Chapel Hill), Brian Leiter (University of Texas at Austin), Don Loeb (University of Vermont), Ron Mallon (University of Utah), Darcia Narvaez (University of Notre Dame), Shaun Nichols (University of Arizona), Alexandra Plakias (University of Michigan), Jesse Prinz (University of North Carolina at Chapel Hill), Geoffrey Sayre-McCord (University of North Carolina, Chapel Hill), Russ Shafer-Landau (University of Wisconsin), Walter Sinnott-Armstrong (Dartmouth College), Cass Sunstein (University of Chicago), William Tolhurst (University of Northern Illinois), Liane Young (Harvard University).

Moral Psychology, Volume 2: The Cognitive Science of Morality: Intuition and Diversity(Bradford Books) (Paperback)

--------------

مطالب مرتبط: