فلسفه اخلاق

کتاب پیشرو، ترجمه ای است از کتاب ethics  نوشتۀ William k. frankena (ویلیام کی. فرانکنا) استاد فقید فلسفه در دانشگاه میشیگان آمریکا که نخستین طبع آن در 1963، جزو سلسله کتاب های foundations of philosophy (مبانی فلسفه)، از انتشارات prentice hal  (پرنتیس هال)، منتشر شد.
بر وفق گفتۀ استاد ملکیان در مقدمۀ ترجمه: کتاب حاضر هم مدخلی کوتاه به فلسفه اخلاق است و هم دیدگاه های مشخص مصنف در آن لحاظ شده است. دیدگاه شخص نویسنده،که نوعی سودگروی تعدیل یافته است، نه باعث تغافل از دیدگاه حریفان و مخالفان شده .... این کتاب «احتمالاً بختیارترین و پر آوازه ترین کتابی است که در زمینۀ فلسفۀ اخلاق منتشر شده است».
این کتاب را می توان به دو بخش اخلاق هنجاری و فرا اخلاق تقسیم نمود که با توجه به همین تقیسم معرفی کتاب را از نظر می گذرانیم.
فصل اول، اخلاقیات و فلسفۀ اخلاق، به مباحث نمونه ای از تفکر اخلاقی (سقراط)، ماهیت Ethics یا فلسفۀ اخلاق، ماهیت اخلاق، عناصر اخلاقی، و انواع حکم هنجاری، اختصاص یافته است.
 
اخلاق هنجاري

نگارنده در بخش اخلاق هنجاری نخست می کوشد به مجموعه ای از احکام قابل قبول (1) دربارۀ الزام اخلاقی، (2) ارزش اخلاقی و سپس (3) ارزش غیر اخلاقی برسد. فصول دوم تا پنجم عمدتاً شامل اخلاق هنجاری اند که به شیوه ای کلی به آن پرداخته می شود. فصل های دوم و سوم به نظریه های هنجاری دربارۀ الزام، فصل چهارم به نظریه هنجاری درباره ارزش اخلاقی و فصل پنجم به نظریه های هنجاری دربارۀ ارزش غیر اخلاقی خواهند پرداخت.
فصل دوم، نظریات خودگروانه و وظیفه گروانه، با مباحث نظریه های غایت گروانه، نظریه های وظیفه گروانه، خودگروی اخلاقی، خودگروی روان شناختی، نظریه های وظیفه گروانه عمل نگر، نظریه های وظیفه گروانه قاعده نگر، نظریۀ امر الهی، نظریۀ کانت سرو کار دارد.
فصل سوم، سودگروی، عدالت و عشق، به مباحث سودگروی، سودگروی عمل نگر، سودگروی عام، سودگروی قاعده نگر، اصل نیکوکاری، اصل عدالت: مساوات، مسألۀ تعارض، وظایفی نسبت به خود، آیا قاعده ای مطلق وجود دارد، و اخلاق محبت می پردازد.
فصل چهارم، ارزش اخلاقی و مسئولیت، مشتمل بر مباحث معانی اخلاقی و غیر اخلاقی «خوب»، اخلاق و پرورش ویژگی ها، مبانی اخلاق فضیلت، دربارۀ بودن و عمل کردن: اخلاق صفات در مقابل اخلاق اصول، اسوه های اخلاقی، مسئولیت اخلاقی، و ارادۀ آزاد و مسئولیت است.
فصل پنجم، ارزش ذاتی و زندگی، با مباحث خوب و معنای آن، نظریه هایی دربارۀ آنچه به عنوان غایت خوب است: لذت گروی و لذت ناگروی، اولین رشته مناظرات، دومین رشته مناظرات، زندگی خوب سر و کار دارد.

فرا اخلاق

تا اینجا کتاب، به جز در فصل اول، با اخلاق هنجاری سر و کار داشت. اما در فصل ششم متعهد مسائل و نظریات اساسی فرا اخلاق است. فرا اخلاق هیچ اصل یا هدفی برای عمل ارائه نمی دهد و به معنای دقیق کلمه تماماً مشتمل است بر تحلیل فلسفی. در واقع فلسفه اخلاق معاصر به صورت گسترده به تحلیل فرا اخلاقی می پردازد و در مرتبه نخست به ایضاح و فهم اشتیاق دارد تا به اخلاق هنجاری.

فصل ششم، معنی و توجیه، مشتمل بر مباحث فرا اخلاق و مسائل آن، نظریه هایی دربارۀ توجیه، نظریه های تعریف گروانه و مابعدالطبیعی، شهودگروی، نظریه های غیر شناختاری یا توصیف گروانه، رهایی به نظریه های کارآمد، نسبیت گروی، نظریه هایی دربارۀ توجیه، دیدگاه اخلاقی، و چرا باید اخلاقی بود؟ است.
برای مشاهدۀ اصل کتاب به اینجا مراجعه نمایید.
خواندن این کتاب را به دوستانِ مشتاق مباحث فلسفه اخلاق بعد از مطالعه درآمدی جدید به فلسفه اخلاق   پیشنهاد می کنم.

  ویلیام کی. فرانکنا  استاد فقید دانشگاه میشیگان آمریکا سال 1908 متولد و سال 1994 دیده از جهان فرو بست. روحش شاد.

---------------------------------

مطالب مرتبط:

معرفی کتاب فلسفۀ اخلاق در قرن بیستم

کتاب «مسائل اخلاقی» نوشتۀ مایکل پالمر

کتاب «نگاهی به فلسفۀ اخلاق در سدۀ بیستم»

معرفی کتاب درآمدی جدید به فلسفۀ اخلاق

معرفی کتاب فلسفۀ اخلاق در قرن بیستم

کتاب «مبانی فلسفه اخلاق» نوشته رابرت ال. هولمز

کتاب «زبان اخلاق» نوشتۀ ریچارد مروین هیر